درمان زخم دیابتی

درمان زخم های دیابتی

زخم پای دیابتی از شایع ترین عوارض مزمن دیابت است.

حدود 15 الی 20 درصد از بیماران دیابتی به زخم پای دیابتی مبتلا می شوند که حدود 84 درصد آن‌ها به آمپوتاسیون ختم می شود.

روش های مختلفی برای درمان زخم دیابتی در دسترس می باشد.

از جمله:

• ازن تراپی
• وکیوم تراپی
• ماگوت تراپی
• PRP
• پانسمان نوین و …

پاتوفیزیولوژی

نوروپاتی (گرفتاری اعصاب محیطی) جزء مهم و عمده زخم پای دیابتیک است که در 82% بیماران دیابتی دارای زخم پا، وجود دارد.

نوروپاتی حسی

1. شایع‌ ترین نوع نوروپاتی است.
2. فقدان حس همراه با تغییر شکل ساختمانی که پا را در معرض استرس مکرر یا ناگهانی قرار می‌دهد.
3. اختلال حس باعث میشود بیمار تحریکات ناشی از فشار را به خوبی حس نکند بنابراین تمام عوامل محیطی از فرو رفتن جسم تیز به داخل اندام گرفته تا پوشیدن کفش تنگ می‌تواند باعث زخم شود.
4. نوروپاتی به تنهایی علت کافی برای زخم شدن نیست. در بیشتر موارد باید تغییر شکل پا و استرس مکرر با دفرمیتی همراه باشد تا به زخم شدن پا بیانجامد.
   دو مکانیسم اصلی در این زمینه وجود دارد:
5. مکانیسم اول شامل وارد آمدن فشار کم در طولانی مدت روی شعاع کوچک گودی پا که منجر به زخمی شدن برجستگی‌های میانی، طرفی و پشتی پا می‌شوند.
6. مکانیسم دوم که شایع‌تر و مهم‌تر است شامل استرس متوسط و مکرر در طولانی مدت است که بیشتر در کف پا و روی برجستگی‌های سر متاتارس‌ها همراه با جابجایی رو به جلو یا آتروفی بالشتک چربی ایجاد می‌شود.

نوروپاتی حرکتی

• ازبین رفتن اعصاب حرکتی
• آتروفی عضلات کف پا

افزایش قوس کف پا و بدشکلی ساختمان کف پا و انگشت شست نتیجه پاها به آسانی دچار آسیب و زخم می‌گردند. همچنین بالشتک چربی که معمولاً سر متاتارس‌ ها را می‌ پوشاند به طرف انگشتان حرکت کرده و این ناحیه را در برابر آسیب و فشار غیرمقاوم کرده و سبب زخم شدن پا می‌شود.

پیشگیری از زخم پای دیابتی

یکی از راه های پیشگیری از زخم پای دیابتی معاینه روزانه پا می باشد

کنترل مؤثر قند خون

اداره و کنترل رژیم غذایی

مانیتورینگ قند خون توسط خود بیمار

ورزش مناسب و تشخیص و درمان به هنگام هیپرگلیسمی می‌باشد.

مطالعات بالینی نشان داده‌اند در صورتی که بیماران پر خطر در کلینیک‌ های تخصصی پای دیابتی، تحت مراقبت و درمان قرار گیرند، میزان آمپوتاسیون 78-48% و میزان بستری شدن 49-47% کاهش می‌یابد.

ارزیابی منظم پا در جهت شناسایی هر نوع عامل خطرساز (تورم، درد، تغییر رنگ و هر گونه ترک یا آسیب پوستی)

اجتناب از راه رفتن با پای برهنه

آب‌ رسانی به پوست و بررسی و مشاهده روزانه پا

استفاده از کفش مناسب

ترکیب سایز صحیح کفش و کفی قابل تطبیق آن، می‌تواند به حذف فشار کفی کفش به انگشتان و کناره‌ های پا تا 20%کمک ‌کند.

کفش‌ های سفارشی فقط در کمی از بیماران پر خطر که دچار دفرمیتی‌ های پا هستند، ضرورت می‌یابند. شماری از کفش‌ های ورزشی و راحت دارای عمق کافی و‌ اندازه مناسب برای تطابق با پاهای پهن و بد شکل و بر آمدگی لازم هستند.

تا در صورت بروز هرگونه از علائم زیر به پزشک و یا کلینیک زخم مراجعه کنند:

مانند:

• تورم
• قرمزی
• تاول
• خال ریز و کوچک
• خشکی پوست
• ترک خوردن پا

معاینه روزانه پا شامل

• شست و شو با آب ولرم و شامپوی بچه (بیمار باید دمای آب ولرم را با آرنج خود‌ اندازه گیری نماید)
• خشک کردن و مرطوب کردن پا به صورت روزانه و معاینه تمام پا (در صورت تنها بودن بیمار جهت رؤیت کف پا از آینه استفاده شود)
• بررسی بین انگشتان پا

استفاده از کرم مرطوب کننده مخصوص پای دیابتیک تا از خشکی و ترک‌ خوردگی پوست جلوگیری شود و pH پوست حالت نرمال پیدا کند. از کرم مرطوب کننده بین انگشتان پا استفاده ننمائید.

کوتاه کردن ناخن‌ ها به صورت عرضی (هرگز آن‌ ها را از ته نگیرید)

• ناخن های خود را مرتب کوتاه کرده و از کوتاه کردن ناخن به صورت هلالی خودداری کنید. همیشه در منزل از جوراب یا پاپوش جهت جلوگیری از آسیب احتمالی استفاده کنید.

نکته:
دقت کنید جهت جلوگیری از بروز قارچ از چرب کردن بین انگشتان خودداری فرمایند.

استفاده از جوراب مناسب (کتانی، نخی) و تعویض روزانه آن‌ ها

هیچگاه با پای بدون پوشش راه نروید.

استفاده از کفش مناسب (اندازه و جنس مناسب)

خارج کردن کفش‌های نو پس از 1 ساعت پوشیدن تا پا به مرور زمان عادت کند.

بررسی کفش قبل از استفاده از نظر وجود سنگ ریزه و جسم خارجی

خودداری از پوشیدن کفش به مدت طولانی

اجتناب از راه رفتن بر روی سطوح داغ

نرمش های دیابتی

هر شب پس از شست و شو و چرب کردن پاها نرمش های زیر را انجا دهید.

کفش مناسب افراد دیابتی

1. افراد دیابتی در انتخاب کفش باید به موارد زیر دقت نمایند.
2. پنجه کفش باید طول و پهنا و عمق کافی داشته باشد.
3. کفش قابلیت تنظیم داشته باشد (بند یا چسب)
4. جنس کفش چرم یا جنسی باشد که سبب تعریق و ایجاد بو نگردد.
5. اندازه پاشنه کفش باید کمتر از CM3 باشد.
6. کفش ها باید عصر خریداری شود.

آموزش به بیمار و خانواده بیمار

درصد زیادی از بیماران دارای زخم‌های پا و بدون زخم، دچار اختلال بینایی (کاهش تیزبینی) ، فرز بودن (چابکی) یا انعطاف‌پذیری مفاصل برای انجام خودآزمایی ساده پاهای خود بودند.
در بین بیمارانی که دارای زخم پا بودند، 49% توانایی قرار دادن پاهای خود را در وضعیت خواسته شده یا دیدن پاهایشان را نداشتند و 15% فاقد بینایی در حداقل یک چشم خود بودند.