تست قند خون چیست؟
تست قند خون یک نمونه از تست های پزشکی است که برای اندازه گیری سطح گلوکز خون مورد استفاده قرار میگیرد. گلوکز به عنوان مهم ترین منبع انرژی در بدن باید در محدوده ی خاصی کنترل شود. تست های قند خون در انواع ناشتا و پس از غذا انجام شده و معمولا هدف از انجام این نوع تست ها، تشخیص دیابت و پیش دیابت و همچنین تحلیل مصرف و تجزیه ی گلوکز خون بعد از مصرف وعده های غذایی و مشکلاتی مانند هایپوگلیسمی است. از این رو انجام تست های قند خون به طور منظم برای افرادی که در معرض دیابت یا مبتلا به آن هستند، توصیه میشود.
نتایج این تست به ارزیابی وضعیت متابولیکی بدن بیمار کمک شایانی کرده و در پیشگیری از عوارض و آسیب های ناشی دیابت، موثر واقع شده است. در این مقاله به بررسی انواع تست های قند خون در خانه و نکاتی برای ارزیابی اصولی دستگاه و روش استفاده از آن، خواهیم پرداخت.
نیاز به تست قند
همانطور که اشاره شد، تست قند خون برای افرادی که در معرض دیابت نوع 1 یا 2 یا به آن مبتلا هستند، انجام میشود. تشخیص زودهنگام دیابت میتواند از عوارضی مانند مشکلات قلبی، کلیوی و… جلوگیری کند. سطح بالا یا پایین گلوکز در خون میتواند علائم مشکلات مربوط به متابولیک آن، بیماری های مربوط به پانکراس و حتی بیماری های قلبی باشد.
فاکتورهایی وجود دارند که میتوانند در افزایش ریسک ابتلا به دیابت و به دنبال آن افزایش نیاز به انجام تست های قند خون موثر باشند. برخی از آن ها عبارتند از:
- سابقه ی خانوادگی دیابت
- سابقه ی بیماری های متابولیک یا پیش دیابت
- سن بالای 45 سال
- عدم تحرک و فعالیت های ورزشی
- فشار خون و چربی خون بالا
- چاقی یا اضافه وزن
- خانم های با سابقه ی دیابت بارداری
- بیماری های خاص و استرس مزمن
انواع آزمایش های قند خون خانگی
به کمک انواع مختلفی از دستگاه های موجود در بازار و آزمایش های رایج در خانه، میتوان به آسانی غلظت قند خون را سنجید و محدوده ی آن را کنترل کرد، بدون اینکه نیاز به مراجعه ی مدوام به آزمایشگاه وجود داشته باشد. در ادامه به برخی از انواع آن ها اشاره خواهد شد.
دستگاه گلوکومتر
رایج ترین و آسان ترین راه سنجش گلوکز خون در خانه استفاده از دستگاه گلوکومتر است که نتیجه ی تست را به سرعت بر روی صفحه نمایشگر نشان میدهد. برای استفاده از این دستگاه به نوار تست و لانست برای سوراخ کردن انگشت نیاز است.
دستگاه های تست قند خون بدون استفاده از سوزن
این دستگاه های غیرتهاجمی در انواع مختلفی در بازار یافت میشوند که و بیمار این امکان را میدهد که بدون ایجاد درد سطح قند خون را اندازه بگیرد. از جمله ی آن ها دستگاه های FreeStyle Libre، GlucoWise و… می باشند. این دستگاه ها از تکنولوژی هایی مااند حسگرهای الکتروشیمیایی، الکترومغناطیسی، نوری و… بهره میگیرند. این ابزار در حال پیشرفت هستند و در آینده ی نزدیک انواع دستگاه های تست قند خون را با استفاده از فناوری های به روز و کارآمد به کار گرفته خواهند شد.
سی جی ام
سی جی ام یا سنسور قند خون ابزاری هوشمند است که با استفاده آن، از بیمار قادر است در تمام طول شبانه روز و بدون استفاده از سوزن، قند خون خود را پایش کند. این سنسور در قسمت هایی از بدن مانند شکم، بازو و… نصب شده و با استفاده از فناوری هایی پیشرفته، اطلاعات مربوط به قند خون به تلفن همراه یا دستگاه مخصوص خوانش آن ارسال می شود.
نکاتی برای سالم بودن دستگاه قند خون
اندازه گیری قند خون در خانه با دستگاه های قند خون موجود در بازار برای افراد دیابتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بسته به نوع دیابت، بیمار ممکن است به اندازه گیری قند خون خود به تعداد 2 تا حتی 10 بار در طول شبانه روز نیاز داشته باشد.
به همین دلیل کنترل میزان قند خون برای افراد دیابتی بسیار قابل توجه است چرا که از بروز عوارضی که ممکن است در اثر بالا یا پایین رفتن قند خون رخ دهد، پیشگیری میکند.
نتایج دستگاه قند خون ممکن است فاقد دقت دستگاه های موجود در آزمایشگاه باشد اما همچنان برای ثبت روزانه و کنترل دقیق محدوده ی گلوکز خون، قابل اعتماد است.
برای کسب بهترین و دقیق ترین نتیجه ی اندازه گیری قند خون، توجه به نکاتی درباره ی سالم بودن دستگاه و شیوه ی صحیح انجام تست حائز اهمیت است. عواملی وجود دارند که ممکن است باعث بروز خطا شده و عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشند.
در ادامه تعدادی از این عوامل مهم و موثر بر روی نتایج صحیح تست قند خون و چگونگی پی بردن به سالم بودن دستگاه بررسی میشود.
چگونه سالم بودن دستگاه گلوکومتر خود را تست کنیم؟
بررسی سالم بودن عملکرد دستگاه ممکن است به هر دلیلی مانند سقوط دستگاه، تردید به نتایج یا مشاهده ی نتایج برخلاف انتظارتان، به طور مداوم انجام بگیرد. اصلی ترین شیوه های تست دستگاه شامل موارد زیر می باشند:
استفاده از محلول قند خون
برای بررسی عملکرد دستگاه خود میتوانید از محلول کنترل گلوکز استفاده کنید. بعد از آماده سازی دستگاه و روشن کردن آن، جند قطره از محلول را روی نوار تست بگذارید. نتیجه را با مقدار اعلام شده بر روی جعبه ی دستگاه مقایسه کرده و دقت کنید. که مقادیر اندازه گیری شده توسط دستگاه باید درمحدوده ی تعیین شده قرار داشته باشد.
تست با نوار آزمایش جدید
ممکن است نوار تست مورد استفاده ی شما به دلیل رطوبت یا نگهداری نامناسب، باعث عملکرد نادرست دستگاه شود. میتوانید مجددا با یک نوار تست جدید و مطمئن قند خون را اندازه گرفته. و از سلامت دستگاه اطلاع پیدا کنید.
بررسی سنسور
ممکن است سنسور دستگاه دچار مشکل شده یا نیاز به تمیز شدن داشته باشد.
چک کردن تاریخ انقضا نوارهای تست
توجه به تاریخ انقضای نوار تست های مورد استفاده برای کسب نتایج دقیق ضروری و قابل توجه است.
عوامل موثر بر دقت دستگاه
عواملی که میتوانند دقت دستگاه را تحت تاثیر قرار دهند، معمولا شامل موارد زیر می باشند:
- شرایط محیطی مانند دما و رطوبت ممکن است روی دقت نتایج حاصل از تست موثر باشند. نوارهای تست باید در یک ظرف مناسب نگهداری شده است. و از مرطوب شدن و در معرض حرارت قرار گرفتن آن خودداری شود.
- مصرف برخی داروها و تغذیه و مصرف آب نیز از عواملی است که میتوانند نتایج تست را با خطا مواجه کنند.
- از دیگر مواردی که باید به آن توجه کنیم، توجه به تکنیک صحیح نمونه برداری خون مانند مقدار نمونه و عمق سوراخ کردن پوست است. برخی دستگاه های قدیمی ممکن است به مقدار خون بیشتری برای تست نیاز داشته باشند تا نتایج را به درستی نشان دهند.
- زمان اقدام برای نمونه گیری از دیگر موارد قابل توجه میباشد. نمونه باید در زمان هایی مانند قبل از خواب، ناشتا و بعد از میل کردن غذا و با توجه به دستور پزشک انجام گیرد. در صورت نمونه گیری و انجام تست در زمان های نامناسب، امکان خطا و مواجه شدن با نتایج غیر قابل انتظار وجود دارد.
- دستگاه قند خون خود را با هیچ فردی به اشتراک نگذارید.
- از دستگاه به خوبی محافظت کرده و به دستورالعمل های استفاده از آن پایبند باشید.
شیوه ی صحیح انجام تست قند خون
برای اندازه گیری بدون خطا و دقیق قند خون خود با استفاده از دستگاه تست قند خون مراحل زیر را دنبال کنید:
- قبل از اقدام برای انجام هرکاری دست های خود را به خوبی بشویید یا با ضدعفونی کننده پاک کنید تا از بروز عفونت ممانعت شود. گرم شدن دست ها میتواند به جریان خون کمک کند. بنابراین شستن با آب گرم توصیه میشود. خشک کردن نمونه برای جلوگیری از رقیق شدن نمونه خون ضروری است.
- دستگاه گلوکومتر را روشن کرده و نوار تست جدید را در دستگاه قرار دهید.
- قسمتی از انگشت خود را که میخواهید از آن نمونه خون بگیرید (معمولا گوشه ی انگشت) را با پد الکلی ضدعفونی کنید.
- با فشار ملایم به انگشت خود و با استفاده از دستگاه لانست، پوست محل را سوراخ کنید.
- قطره ی خون را روی نوار تستی که در دستگاه گذاشته‌اید، قرار دهید.
- بعد از چند ثانیه (بسته به جدید بودن دستگاه) نتایج بر روی دستگاه شما آشکار میشود.
- نتایج را ثبت کرده و با پزشک خود در میان بگذارید.
- محل خونریزی را با پنبه پاک کرده و دستگاه لانست و قند خون را تمیز کنید. نوار تست مصرف شده را دور بیندازید.
